۲۵ تير ۱۴۰۴

چگونه ارتعاشات به بهبود حافظه کمک می‌کنند

روش‌های گوناگونی برای تقویت حافظه پیشنهاد شده است، اما همه آن‌ها اثربخشی علمی ندارند. یکی از حوزه‌های نوین پژوهش که مورد توجه قرار گرفته، استفاده از ارتعاشات برای بهبود حافظه است.

Graphic image of a person in lotus position and meditation next to DNA molecules and strands

چگونه ارتعاشات به بهبود حافظه کمک می‌کنند

 

در هر سنی که باشیم، بهبود حافظه یکی از خواسته‌های رایج است. در دوران جوانی، زمانی که دایره دانش به سرعت در حال گسترش است،توانایی در یادسپاری اطلاعات اهمیت بسیاری دارد. حافظه، زیربنای هوش کلی محسوب می‌شود.در موقعیت‌های پیچیده، ذهن توانایی ترکیب اطلاعات ظاهراً بی‌ربط را دارد و با کنار هم قرار دادن آن‌ها، می‌تواند به دیدگاه‌های جدیدی برسد که به تفکر نوآورانه منتهی می‌شود.

با افزایش سن، عملکرد حافظه معمولاً کاهش می‌یابد. با این حال، بزرگسالان از مهارت‌ها و تجربیات انباشته‌ خود بهره‌مند هستند.اگر حافظه تقویت شود، می‌توانند راه‌ حل‌های جدیدی را با تکیه بر دانش گذشته و تجربه شکل دهند.

روش‌های گوناگونی برای تقویت حافظه پیشنهادشده است، اما همه آن‌ها اثربخشی علمی ندارند. یکی از حوزه‌های نوین پژوهش که مورد توجه قرار گرفته، استفاده از ارتعاشات برای بهبود حافظه است.

 

پژوهشی نوین درباره ارتعاش و حافظه

گروهی از پژوهشگران در دانشگاه بوستون به سرپرستی *راب رینهارت* بررسی کردند که آیا تحریک ملایم مغز با استفاده از جریان الکتریکی ضعیف می‌تواند عملکرد حافظه در بزرگسالان مسن را بهبود بخشد.

در این مطالعه، شرکت‌کنندگانی در دهه۶۰ و ۷۰ زندگی خود به مدت ۲۵ دقیقه تحت تحریک مغزی با ارتعاشات الکتریکی غیرتهاجمی قرار گرفتند. این ارتعاشات به‌ گونه‌ای تنظیم شده بودند که با شبکه‌های عصبی خاص هر فرد هماهنگ باشند. نتایج نشان داد که عملکرد حافظه کاری (*workingmemory*) شرکت‌کنندگان به‌ طور چشم‌گیری بهبود یافت.

حافظه کاری مربوط به حفظ و پردازش اطلاعات در حین انجام یک وظیفه است. همچنین افزایش قابل توجهی در هماهنگی بین‌ نورونی مشاهده شد، به‌طوری‌که شبکه‌های مغزی ارتباط مؤثرتری برقرار کرده و دسترسی به اطلاعات گذشته بهبود یافت.

به‌ طور شگفت‌انگیز، عملکرد حافظه این افراد به سطح حافظه جوانان بیست‌ساله رسید و این بهبود حداقل تا ۵۰ دقیقه پس از پایان تحریک ادامه داشت. پژوهشگران اکنون در حال بررسی این هستند که آیا تحریک مغزی الکترومغناطیسی می‌تواند در بلند مدت عملکرد حافظه را بهبود ببخشد یا حتی در درمان اختلالاتی مانند زوال عقل (دمانس) کاربرد داشته باشد.

 

نقش موسیقی و صدا در تقویت حافظه

پژوهش‌هایی نیز بر نقش موسیقی تمرکز کرده‌اند.نتایج نشان داده‌اند که برخی تون‌های خاص موسیقی باعث تقویت حافظه معنایی (semantic memory) می‌شوند—یعنی حافظه مربوط به واژگان، رویدادها و معانی. این موضوع این پرسش را ایجاد می‌کند که آیا *آواز خواندن*هم می‌تواند این اثر را داشته باشد، یا این‌ که لزوماً باید ارتعاشات از منابع بیرونی مانند موسیقی ایجاد شوند؟

اگر آواز تأثیر مشابهی داشته باشد، می‌توان از *مانترا* در *درمان یوگایی* برای تقویت حافظه بهره گرفت. تکرار آگاهانه مانترا با صدا، نه‌تنها موجب ایجاد ارتعاشات در ناحیه جمجمه و صورت می‌شود، بلکه تمرکز ذهن، هماهنگی گفتار، و بازخوانی حافظه کلمات را نیز درگیر می‌کند.

 

تنفس زنبوری (Bhramari)و حافظه

یکی از تکنیک‌های تنفسی شناخته‌شده در یوگا،*بهراماری پرانایاما* یا تنفس زنبوری است. در این روش، فرد در هنگام بازدم با لب‌های بسته صدایی شبیه وزوز زنبور تولید می‌کند. این صدا باعث ایجاد ارتعاشات ملایم در ناحیه صورت، سینوس‌ها، جمجمه و حتی نای می‌شود.

از دیدگاه فیزیولوژی، این ارتعاشات ممکن است بر شبکه‌های عصبی مغز تأثیر بگذارند، به‌ ویژه در مناطقی که با حافظه، تمرکز و آرام‌سازی در ارتباط‌اند. یوگی‌ها از دیرباز به فواید ذهنی و روانی بهراماری اشاره کرده‌اند.اکنون علم می‌تواند به بررسی صحت این تجربه‌های زیسته بپردازد.

تنفس زنبوری همچنین سیستم عصبی پاراسمپاتیک را فعال می‌کند، که به آرام‌سازی و کاهش استرس کمک می‌کند. و چون استرس، حافظه را مختل می‌کند، بهراماری می‌تواند از این طریق نیز حافظه را به‌ صورت غیرمستقیم تقویت کند.

 

یوگا، مانترا و حافظه: ارتباطی عمیق

در سنت یوگا، ارتعاشات صوتی نقش مهمی ایفا می‌کنند. از مانتراهایی مانند *اُم* گرفته تا تکرارهای ریتمیک در *کرتان* و آوازهای باستانی، صدا و ارتعاش نه‌تنها برای تمرکز ذهنی، بلکه برای تنظیم الگوهای انرژی و کارکرد مغز به کار می‌روند.

یوگا درمانی می‌تواند با طراحی تمرین‌هایی شامل تکرار مانترا، تنفس آگاهانه، و تکنیک‌های صوتی، به تقویت حافظه کمک کند. تمرین‌هایی همچون:

 

تکرار مانترا با بازدم بلند (مانند «سو-هام»یا «اُم»)

اجرای تنفس بهراماری با تمرکز بر ارتعاشات در جمجمه

آوازهای ساده و منظم که نیاز به یادآوری کلمات دارند

 

این تمرین‌ها علاوه بر ارتعاشات، نیازمند یادسپاری، حضور ذهن، و کنترل تنفس هستند—عواملی که همگی با تقویت حافظه مرتبط‌ اند.

 

جمع‌بندی

حافظه، مانند عضله، با تمرین و تحریک درست،تقویت می‌شود. ارتعاشات—چه از طریق موسیقی، صدا، یا تنفس آگاهانه—می‌توانند ابزاری طبیعی و مؤثر برای حمایت از سلامت شناختی باشند.

یوگا، با تأکید بر آگاهی بدنی، تنفس، صداو تمرکز، بستر ایده‌آلی برای ادغام این ابزارها فراهم می‌آورد. آینده پژوهش ممکن است دریچه‌های جدیدی از کاربرد یوگا در توان‌بخشی حافظه، به‌ ویژه در سالمندان یا مبتلایان به اختلالات شناختی، باز کند.

در نهایت، شاید یکی از ساده‌ترین تمرین‌ها این باشد: نفس بکش، زمزمه کن، رها کن، و اجازه بده حافظه‌ات شکوفا شود.

برای شرکت در جلسه اول کلاس یوگا در استودیو شانتی با ما در تماس باشید.

شما میتوانید از طریق پر کردن فرم یا تماس تلفنی با ما در ارتباط باشید.

جدید ترین بلاگ ها