چگونه در زمان جنگ ذهن خود را آرام کنیم؟
در روزهایی که جهان بیرونی پر از تنش، ناامنی و آشفتگی است، بازگشت به درون، به بدن و به لحظه‌ی حال، از همیشه ضروریتر است.
بیشتر بخوانید
۲۸ خرداد ۱۴۰۴
۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۴
در سال‌های اخیر، توجه به تأثیر یوگا بر عملکرد مغز، به ویژه توانایی یادگیری و به خاطر سپردن اطلاعات، رشد چشمگیری داشته است.
در طول سال‌ها، یوگا با مزایای متعددی همراه بوده است؛ از تسکین کمردرد گرفته تا کمک به درمان بیماری‌های جدی‌تری مانند فیبریلاسیون دهلیزی. در سال‌های اخیر، توجه به تأثیر یوگا بر عملکرد مغز، به ویژه توانایی یادگیری و به خاطر سپردن اطلاعات، رشد چشمگیری داشته است.
اما این تأثیرات چگونه رخ می‌دهند؟ یوگا چه رابطه‌ای با حافظه و یادگیری دارد؟ تصور کنید مغز مانند یک بزرگراه شلوغ با خودروهایی پرسرعت از افکار است؛ یوگا مانند پلیسی است که ترافیک را کنترل می‌کند، سرعت را کاهش می‌دهد و نظم را به آن بازمی‌گرداند. زمانی که نظم برقرار شود، عملکرد مغز نیز بهبود می‌یابد.
برای درک بهتر این ارتباط، باید به یافته‌های علمی و دیدگاه‌های عصب‌شناسی رجوع کرد تا مشخص شود یوگا چگونه فراتر از یک تمرین جسمانی عمل می‌کند و بر ساختار و عملکرد مغز تأثیر می‌گذارد، و البته چه محدودیت‌هایی دارد.
دیدگاه‌ها درباره تأثیر یوگا بر حافظه و یادگیری متفاوت هستند و اغلب تحت تأثیر تجربیات فردی، زمینه‌های فرهنگی و برداشت‌های ذهنی شکل می‌گیرند. بسیاری معتقدند یوگا باعث سلامت کلی مغز و آرامش روانی می‌شود،که اغلب با احساس آرامش، رهایی از اضطراب و پاکسازی ذهن در حین تمرین همراه است.
با توجه به اینکه یوگا شامل تمرینات ذهن آگاهی است، این باور وجود دارد که تمرکز، دقت ذهنی و حافظه را بهبود می‌بخشد. آرامش ذهنی و رهایی از استرس، باعث می‌شود تمرکز افزایش یابد و جزئیاتی که در حالت عادی از نظر دور می‌مانند، دیده شوند.
همچنین بسیاری از تمرین کنندگان یوگا، بهبود کیفیت خواب را تجربه می‌کنند. از آنجا که تثبیت اطلاعات در حافظه هنگام خواب رخ می‌دهد،خواب بهتر می‌تواند نقش مهمی در ارتقای عملکرد حافظه ایفا کند.
با این حال، برای قطعیت در این زمینه باید به شواهد علمی نیز رجوع کرد.
پژوهش‌ها در حال رشد، شواهد تجربی برای پشتیبانی از ادعاهای مطرح‌شده درباره تأثیر یوگا بر مغز فراهم کرده‌اند.
مطالعات نشان داده‌اند که تمرین منظم یوگا می‌تواند باعث بهبود عملکردهای شناختی شود. در مطالعه‌ای منتشرشده در نشریه PLOS ONE، تمرین یوگا نیدرا به بهبود خواب، یادگیری و حافظه منجر شد. افزایش امواج دلتا در خواب عمیق و ارتقای عملکرد شناختی،تنها پس از دو هفته تمرین مشاهده شد.
همچنین، یوگا با کاهش سطح کورتیزول – که هورمونی مرتبط با استرس است – می‌تواند عملکرد حافظه را حفظ کرده یا بهبود بخشد.
تمرینات تنفسی و مدیتیشن می‌توانند ماده خاکستری مغز را افزایش دهند. این ماده، متشکل از سلول‌هایی است که در تصمیم‌گیری و حافظه نقش دارند. ناحیه هیپوکامپوس، که مسئول ذخیره‌سازی خاطرات است، طبق یافته‌های پژوهشگران، در اثر تمرین یوگای هاتا رشد حجمی نشان داده است.
همچنین، مطالعات منتشرشده در پایگاه PubMed، نشان‌دهنده بهبود در اتصال‌پذیری عصبی (ماده سفید مغز) هستند که با بهبود حافظه کلامی و فضایی مرتبط است.
تمرکز مورد نیاز برای نگه‌داشتن وضعیت‌های یوگا نوعی تمرین برای دامنه توجه محسوب می‌شود. یوگا به افراد کمک می‌کند تا به جای حرکت‌های ذهنی سریع و سطحی، مکث کنند و آگاهانه‌تر عمل نمایند. مطالعه‌ای تصادفی کنترل شده در نشریه Journal of Alternative and Complementary Medicineنشان داد که تمرین یوگای هاتا باعث بهبود توجه و سرعت پردازش اطلاعات در سالمندان می‌شود.
یافته‌های علمی متعدد نشان می‌دهند که یوگا می‌تواند عملکرد شناختی را بهبود ببخشد، از جمله حافظه، تمرکز، زبان و توجه.
بهبود خواب و کاهش استرس، دو مکانیزم غیر مستقیم هستند که نقش مهمی در تقویت حافظه ایفا می‌کنند. خواب منظم باعث تثبیت اطلاعات و کاهش استرس، عملکرد شناختی را تقویت می‌کند.
تغییر در ساختار و عملکرد مغز، مکانیزم‌های مستقیم هستند. اسکن‌های MRI و fMRI نشان می‌دهند که یوگا باعث افزایش حجم مغز و ارتقای ارتباطات بین سلول‌های عصبی می‌شود. این موضوع به ویژه با افزایش سن، اهمیت زیادی دارد؛ زیرا با افزایش سن،مغز سلول‌های خود را از دست می‌دهد.
مطالعات نشان داده‌اند که یوگا برای کودکان،بزرگسالان و سالمندان مفید است. برای سالمندان، که با افت شناختی مواجه هستند، یوگا می‌تواند نقش درمانی مؤثری داشته باشد.
با توجه به یافته‌ها، یوگا می‌تواند به عنوان درمان مکمل برای اختلالات شناختی مانند آلزایمر و زوال عقل استفاده شود. همچنین، برای مدیریت اختلالاتی مانند ADHD،اضطراب و افت شناختی مرتبط با افزایش سن مفید است.
اگرچه یافته‌های موجود امیدوارکننده‌اند،اما مطالعات با نمونه‌های بزرگ‌تر و روش‌های پیشرفته‌تر، مانند طراحی‌های fMRI، برای درک کامل تأثیر یوگا ضروری هستند.
مطالعات اشاره کرده‌اند که یوگا نیدرا و یوگای هاتا هر دو مفید هستند. یوگا نیدرا بر مدیتیشن و آرام‌سازی ذهن تمرکز دارد، درحالی که یوگای هاتا شامل وضعیت‌های بدنی (آسانا) و تکنیک‌های تنفسی (پرانایاما) است.
بنابراین، مؤثرترین سبک یوگا برای مغز،سبکی است که شامل سه عنصر اصلی باشد: مدیتیشن، آسانا و تنفس آگاهانه.
مدیتیشن باعث کاهش اضطراب و استرس می‌شود که مستقیماً بر حافظه تأثیر منفی دارند. آرامش ذهن، حافظه را تقویت می‌کند.
آساناها گردش خون را افزایش می‌دهند و تمرکز ذهنی را تقویت می‌کنند. اجرای وضعیت‌های بدنی نیاز به نظم و دقت دارد که خود نوعی تمرین شناختی است.
تمرینات تنفسی (پرانایاما) با کنترل تنفس، بر سیستم عصبی تأثیر گذاشته، تمرکز و حافظه را بهبود می‌بخشند.
اگرچه یوگا مزایای فراوانی دارد، نباید از آن انتظارات اغراق‌آمیز داشت. برخی مطالعات دارای نمونه‌های کوچک یا فاقد گروه کنترل هستند و نباید یافته‌ها را به صورت قطعی در نظر گرفت.
یوگا ابزاری فوق‌العاده برای ارتقای سلامت جسم و ذهن است، اما تنها بخشی از یک سبک زندگی سالم محسوب می‌شود. تداوم در تمرین،لذت بردن از حرکات بدنی و اختصاص زمان برای مدیتیشن، در بلندمدت نتایج مطلوبی به همراه خواهد داشت.
شما میتوانید از طریق پر کردن فرم یا تماس تلفنی با ما در ارتباط باشید.
